محدویت استفاده از کارگران افغان در ایران

 

وزارت کار ایران تسهیلاتی برای کارفرمایان ایرانی در نظر گرفته تا آنها را از به کار گیری کارگران افغان که به صورت غیر مجاز در ایران کار می کنند، منصرف کند.

این وزارتخانه برای تشویق استخدام کارگران ایرانی به جای کارگران افغان اعلام کرده اگر کارفرمایان با اخراج کارگران افغان کارگران ایرانی را جایگزین آنها کنند حق بیمه آنها را تا سه سال آینده دولت پرداخت خواهد کرد.

علاوه بر این، ظاهرا به کارفرمایان ایرانی تا 15 روز (از زمان صدور دستورالعمل تازه) فرصت داده شده تا کارگران خارجی خود را معرفی کنند و به آنها هشدار داده شده که اگر در پایان این ۱۵ روز نسبت به معرفی کارگران خارجی خود اقدام نکنند مورد پیگیرد قضایی قرار گرفته و به سه تا شش ماه زندان محکوم خواهند شد.

از کارفرمایان خواسته شده برای استفاده از کارگران افغان دارای مجوز اقامت، از وزارت کار درخواست مجوز کار کنند و این وزارتخانه برای آنها پروانه کار شش ماهه صادر خواهد کرد.

"تنها هزار افغان پروانده کار دارند"

محمدحسن صالحی مرام، مدیرکل اشتغال اتباع خارجی وزارت کار ایران به خبرگزاری ایسنا گفته است: سه میلیون افغان در ایران زندگی می کنند که تنها حدود ۹۰۰ هزار نفر آنها مجوز اقامت دارند و از میان آنها تنها هزار نفر آنها پروانه کار دارند.

به گفته آقای صالحی مرام، دولت ایران تیم هایی تشکیل داده متشکل از وزارت کشور، نیروی انتظامی، دادستانی، وزارت بازرگانی و بازرسان وزارت کار و قرار است این تیم ها از ششم آبان ماه آینده به مراکزی که گمان می رود در آنها اتباع افغان بدون مجوز مشغول به کار هستند مراجعه کنند. وظیفه این تیم ها، اخراج کارگران بدون مجوز کار است.

معاون وزارت کار پیش بینی کرده تا پایان سال ۵۰۰ هزار نفر از اتباع غیر مجاز افغان از ایران اخراج شوند.

کارگر افغان؛ انتخاب اول

 

مشوق دولت برای پرداخت حق بیمه کارگران ایرانی در صورت جایگزینی با کارگران افغان ممکن است پیشنهادی وسوسه انگیز به نظر برسد اما برخی پیمانکاران می گویند همچنان کارگران افغان را ترجیح می دهند.

رحمت یکی از پیمانکاران ساختمانی در شرق تهران می گوید: کارگران افغان کارشان را درست انجام می دهند و من آنها را با هیچ کارگری عوض نخواهم کرد مگر اینکه مجبور شوم.

این پیمانکار که در حال ساخت ساختمانی شش طبقه است، هم اکنون شش کارگر افغان دارد و از همه آنها راضی است. آنها در همان ساختمان درحال ساخت زندگی می کنند و از صبح تا شب کارشان را انجام می دهند.

رحمت می گوید: من در پروژه دیگری چند کارگر ایرانی داشتم که بعد از مدتی ناچار شدم همه آنها را اخراج کنم چون "بسیار تنبل" بودند و دائم دردسر درست می کردند.

پرداخت حق بیمه از سوی دولت برای کارگران ساختمانی از نظر این پیمانکار بخش خصوصی چندان مهم نیست چون حق بیمه مبلغی نیست که پیمانکار نتواند آن را بپردازد. وی می گوید موضوع کارایی کارگران افغان است که از دید دولت پنهان مانده است.

بر اساس گزارش های منتشر شده، نزدیک به ۱۵ درصد کارگران شهرداری تهران را افغانها تشکیل می دهند که تعدادشان حدود سه هزار نفر است و بیشتر در بخش خدمات شهری کار می کنند که در دست پیمانکاران بخش خصوصی است.

کامران دانشجو استاندار تهران تعداد افغانهای ساکن استان تهران را ۷۰۰ هزار نفر برآورد کرده و گفته است که ۴۰۰ هزار نفر از آنها به صورت غیر مجاز کار می کنند.

به نظر می رسد بخش خصوصی ایران در استفاده از کارگران افغان تردیدی ندارد ولی اگر محدویت های دولت بیشتر شود ممکن است بخش خصوصی ناچار کارگران ایرانی را جایگزین افغانها کند.

رحمت می گوید: "جریمه استفاده از کارگران افغان را خواهد پرداخت اما استفاده از کارگران افغان ارزش زندان رفتن ندارد."

ابهام در موفقیت طرح

اکثر افغانهای ساکن ایران کارهای سخت و سنگین را انجام می دهند و پیدا کردن جایگزینی مناسب حتی با وجود سیلی از بیکاران در داخل ایران، کار آسانی نیست.

مهاجران افغان در بخش های ساختمانی، کشاورزی و خدمات فعالند و در دو دهه گذشته تعداد کمی از مهاجران افغان مجوز کار در ایران دریافت کرده اند ولی اکثر آنها شاغل بودند هر چند کار آنها در ردیف کارهای غیرمجاز قرار داشت.

هشدارهای پی درپی مقامات ایرانی، منع به کارگیری کارگران افغان فاقد مجوز و تعیین جریمه های سنگین تاثیر چندانی بر سطح اشتغال آنها نداشته و نتوانسته نظر کارفرمایان ایرانی را در استفاده از این نیروی کار ارزان تغییر دهد.

حضور مهاجران در فعالیتهای بخش خصوصی به خصوص در شهرهای بزرگ چشمگیر است.

بخش دولتی ایران نیز در استفاده از نیروی کار مهاجران سختگیری به خرج نمی دهد و از آنها در طرحهای مختلف ساختمانی، راهسازی و نیرو استفاده می کند. ارزان بودن نیروی کار و مسئول نبودن کارفرما در هنگام بروز حادثه از جمله دلایل به کار گرفتن این نیروهاست.

از سال ۱۳۸۱ و با تشکیل دولت مرکزی در افغانستان، ایران برنامه انتقال مهاجران را در دستور کار قرار داده و در فاصله کوتاهی حدود دو میلیون نفر از آنها را برگردانده است اما آمارهای تازه حکایت از آن دارد که تعداد افغانهای ساکن در ایران بیشتر شده و برخی از آنها دوباره به این کشور باز گشته اند.

با وجود شکست اکثر طرحهای ایران برای اخراج افغانها در طول سال های گذشته این سئوال وجود دارد که آیا طرح تازه که در آن مشوق های تازه ای برای کارفرمایان ایرانی در نظر گرفته شده، می تواند افغان ها را ناچار به بازگشت کند؟

۳۰۸۸۰